Республика ёш ижодкорларининг Зомин семинари орқали устозлар меҳрини қозонган дилбар шоирамиз Хонзодабегим Жамолова тиниб-тинчимас тенгдошларимиздан бири эди. У ҳаётлик пайтида ўз тиришқоқлиги, адабиётга, сўзга бўлган масъулияти, муҳаббати боис фақат вилоятимиз эмас, балки республикамиз миқёсида кўзга ташланиб, униб-ўсиб келаётган қаламкашлардан эди. Ўзи бу олам билан видолашган эса-да, ўтли сатрлари, ҳароратли бандлари ҳамон ёдимизда, унут бўлгани йўқ.
Хонзодабегим 1999 йил 27 мартда Тошкент вилоятининг Бекобод туманида дунёга келганди. Адабиётга меҳри баланд бўлгани учун шеърият ва публицистика, таржима йўналишларида ижод қила бошлади. Дастлаб Ўзбекистон Ёшлар иттифоқининг фаол аъзоси ўлароқ турфа халқаро конференцияларда қатнашди, “Спортчи ижодкорлар” клуби раиси, халқаро тоифадаги спорт ҳаками, “Республика лидер қизлар” ҳаракат раҳбари каби натижаларга эришди. Айни пайтда Ўзбекистон давлат Жисмоний тарбия ва спорт университети талабаси эди.
Хонзодабегим Жамолова фақат жамоат ишлари билан чекланиб қолмас, худди умри қисқалигини биладигандек, шу қисқа умрида кўп ишларга улгуриши лозимлигини англагандек ҳаракат қиларди. Шахсан мен унинг бирор жойда гап сотиб, хотиржам ўтирганини, бир масалани узоқ таҳлил этиб турганини кўрмаганман. Ҳамиша шошар, ҳамиша вақтни бировдан қарзга олгандек тараддудда турарди.
У қанчалик жамоат ишлари фаоли бўлмасин, қалбан, зоҳиран шоиртабиат эди. Гарчи каратэ бўйича қора белбоғ соҳибаси эса-да, бироқ бир оғиз оғир, ножўя гапдан кўзига ёш олиши, кўнгли синиб қолиши ҳеч гап эмасди. Шишадек ҳарир ва шишадек нозик кўнгил соҳибаси эди. Буни ёзган шеърларини ўқиб ҳам англашингиз мумкин. Хонзодабегимнинг илк шеърий туркуми 2015 йилда “Сир бўйи илҳомлари” ҳамда “Истиқлол шукуҳи” номли умумий тўпламларда ҳамда 2019 йил “Баҳор вальси”, “Нурафшон илҳомлар” каби альманахларда чоп этилган. Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси маблағлари ҳисобидан эса “Биринчи китобим” туркумида илк китоби — “Бахт тонги” тўплами нашр қилинганди.
Хонзодабегимнинг булоқлардан ҳам тоза қалби бор эди! Ёрқин туйғулар ва бахтга ошуфталик унинг кўзларига сингиб кетганди, назаримда. У шеърлари асосига ишқ мавзусини яширса-да, бироқ зоҳирда бахт, соғинч, армон, куз сингари деталлар етакчилик қилиши ўша хислат, ўша тийнат инъикосидир. “Хонзодаман” шеъридаги:
Мен қандай қиз?
Бургут кўзларин ўпиб,
Оловлар лабида рақс тушган оққуш.
Тўқсон бор йиқилиб, минг бора туриб,
Йиқилиб-енгилиб майдон туққан куч, — мисраларини ёзишига нима туртки бўлди экан, деб кўп ўйланаман. Қани энди, ўйларимга етсам, сабабини билолсам. Билганим, шоир шуурида пишиб етилган маънолар шодаси навбати билан оқ қоғозга тўкилади. Ўқиганингизда ана шу шодалар ўзидан нур таратиб, қалбингизни ёруғликка тўлдиради. Барибир сирини очмайди.
Бу муқаддас Ўзбекистонимизни ким ҳам елкасида опичлаб юксак марраларга олиб боришни орзу қилмайди, дейсиз. Албатта, кўнглида ватанпарварлик туйғуси бор ҳар қандай инсон дилидан бу ўй-хаёл ўтади. Шеърнинг давоми сифатида Хонзодабегим:
Руҳимда Тўмарис қилич ўйнатиб,
Ёвнинг кўзларига солади ғулув,
Магар жангда байроқ кўтарсам сен деб,
Юрсам, қадамимдан қўрқади қўрқув, — дея юрагидаги оловни кўрсатишга уринади. У ватани учун, ўз киндик қони тўкилган, оламдан ўтгач, хоки қўйиладиган табаррук заминга кўксини тутган қоя бўлсам, деб орзулайди. Шундай қояки, уни кўрганида ҳар қандай қўрқув қўрқиб кетсин, ҳайиқиб кетсин. Шеър сўнгида эса:
Ортимдан эргашиб юради осмон,
Ҳали кашф қилинмаган тилларанг сўзман.
Ҳуррият деб умрини сулҳларга тиккан,
Темурий қиздирман, Хонзода қизман.
Ҳа, ҳақиқатдан ҳам, Хонзодабегим ҳали кашф этилмаган сўзга, ҳали кашф қилинмаган юлдузга ўхшарди.
Хонзодабегим шеърлари ёшликка хос руҳ билан суғорилганди, ахир уларнинг асоси ишқ эди. Аммо бу ишқ шунчаки хой-ҳавас, ўлдим-куйдим эмас, йўқ, балки у ўз ишқи орқали Яратганга мурожаат қилганди. Бу мурожаат айни пайтда Ватанга муҳаббат, дўсту ёрга меҳр-садоқат ҳам эди. У ёш бўлишига қарамай, қорадан оқни фарқлаши, кичик мағлубиятлардан катта хулосалар чиқаргани ҳар қандай ёшдаги одамда умид уйғотарди, кўнглини кўтарарди. Мен Хонзода деган қиз ўз сатрларида ҳамон тирик эканига, яшаб келаётганига ишонаман. Ўзи ҳам “Исёнкор” шеърида:
Дод дедим, шу кеча дод дедим.
Тушун, эй одамизод, дедим.
Исёнкор шамоллар элчидек,
У энди ҳижрондан шод, деди, — дея оғриқлардан топган роҳатини куйлайди. У камтарлик ила бу роҳат қатида мангулик борлигини айтмайди, балки буни англашни бизга, ўқувчиларига қолдиради.
Кўкламлар кўз очар кўнглимда,
Бодомзор очади ишқ сирин.
Кўксимда шеър ҳиди гупурар,
Ҳисларим – бинафша, настарин…
Китобдан ўрин олган бир неча рамзлар шоира қаламга олган ижтимоий-фалсафий ғояларни юзага чиқаришда бевосита хизмат қилади. Шеърлардаги, китоб, бинафша, бодомзор, кўклам, ёмғир, юлдуз, ой, қуёш, қалам, тонг, тоғ ва дарё каби сўз-портретлар ўқувчи нигоҳида кўз ва онг илғамас қирралар чизади. Улар ёрдамида борлиқнинг нақадар гўзал ва мазмундорлигига, инсон эса бунга ўз вақтида эътибор бермаслигига амин бўласиз. Хонзодабегим ҳамиша янги сўз, янги шеър иштиёқи билан ёнарди. Бунинг тасдиғини эса: “Кўнглингдаги баҳорман” шеърида кўришимиз мумкин:
Билганим сен ўзингсан,
Кулганим шўх сўзимсан,
Бахтга таклиф этилган,
Аҳдга таклиф этилган,
Йўлингга интизорман,
Кўнглингдаги баҳорман.
Ижодкорнинг илк китоби, ўзи кўрган биринчи ва охирги китобига тўпланган шеърлари орасида кўтарилган мавзунинг юки, ифодаларнинг содда-равонлиги, мисраларнинг дилтортарлиги Хонзодабегим ижодини яқиндан ўрганишга ундайди. Унинг шеърлари орасида муҳаббат сабабли дунёга келган, кўнгилдан чиқиб кўнгилга борувчи қатор намуналарни эътироф этишимиз мумкин: “Пушкинга”, “Келдим”, “Ёмғирли кайфият”, “Кенжа ботирга”, “Сиз десам…” ва ҳоказо. Бу оламда инсон умрининг давомчиси сифатида сўз қолади, у асрлар оша яшаб киши умрини узайтиради.
Хонзодабегим “Юсуф синглисига” шеърида шундай мисраларни келтиради ва кўриниб турибдики, шеърлари умрининг давомчиси бўлишига, манзили бахт билан тугайдиган ерга элитишига ишонади. Шу ўринда бир нарсани алоҳида таъкидлашни жуда хоҳлардим. Хонзодабегим Жамолова қисқа умр кечирди, аммо бу сермазмун умр ҳар битта ижодкорга ўрнак бўла олади. Биз Хонзодабегимнинг охирати обод бўлишини “Бахт тонги” шуълаларининг нурлари қабри узра то қиёматгача ёғилиб туришини Яратгандан сўраймиз.
Бону САРИМОВА
