Asta-asta oqaradi tong,
Asta-asta bo‘ylaydi quyosh.
Asta-asta soch yig‘ar xayol,
Asta-asta ko‘tarilar bosh.
Asta-asta tashlanar qadam,
Asta-asta boshlanar kurash.
Asta-asta xo‘rsinar odam,
Asta-asta charchamish yashash.
Asta-asta siltanadi qo‘l,
Asta-asta qatilar yurak.
Asta-asta uydan qochar yo‘l,
Asta-asta mast bo‘lar erkak.
Asta-asta zulfga oq inar,
Asta-asta yoqalari ho‘l.
Ayol yuzi tongday oqarar,
Yanog‘ida muzlab qolmish sel.
Asta-asta esnaydi yurak,
Asta-asta zo‘rayar shamol.
Izohlolmas, jim yurar erkak,
Asta-asta baxtsizdir ayol.
Asta-asta…
***
SO‘ZBOSHI
Davralarda, suhbatlarda, til eshilganda,
Fursat o‘tib ketganida, fursat kelganda,
Aytilganda, aytilmasdan ichda qolganda,
Aytaringni aytmasa, deb jim termulganda,
Qadah bo‘shab, yuraklaring lim-lim to‘lganda,
Xonqizini sarson qilib ovunch olganda,
Yoshi ulug‘ tuyg‘ularing rixlat qilganda,
Yuragingni bir toza so‘z qamashtirganda,
Yo qalbingni o‘zing bilan yarashtirganda,
Sevgi yanglig‘ bir oromli adashtirganda,
Kechalarga xanjar berib savashtirganda,
Yo so‘rmasdan qo‘l berdirib so‘rashtirganda,
Achinganday uzoq tinglab, surishtirganda,
Yolg‘oningni rosting bilan berishtirganda,
O‘zing bilan suratingni solishtirganda,
Yo visolda bo‘sa olib, bo‘sa berganda,
Tirikliging tiriklikdan baland turganda,
Yer muz bo‘lsa, chor tarafdan itlar hurganda,
Kunlaringdan bir kundoshing qasr qurganda,
Ana shunda qo‘ltig‘ingdan kimdir kirganda,
Qirg‘oqqacha suvlar yutib birga borganda,
Qirg‘oqlarda bolakaylar sho‘x yugurganda,
O‘g‘lingnimi, qizingnimi ko‘zin ko‘rganda,
Yolg‘izlikda, tumanlarda egasiz, g‘amgin,
Yo hojadek qo‘l orqada — turganda emin,
Qoyalarga bag‘ring berib bo‘lolmay erkin,
Bekatdagi bir nigohdan topganda taskin,
Mulozimday yugurgilab o‘tsa shamollar,
Kungay yoqda ismaloqlar ezsa ayollar,
Ko‘klamlarga ko‘ngling ketgan bemor chog‘ingda,
Bir o‘spirin anor gullab qolsa bog‘ingda,
Yashamoqchi bo‘lganingda yashaganda yo
Yashalmagan hayot kabi mahtal va rasvo,
Turganingda ayroliqda yoki diydorda,
Yo ko‘zlaring ko‘r bo‘lganda bir xushxabardan,
…Ana shunday fursatlarning yolg‘oni uchun,
Shu yolg‘onning Xudoday haq isyoni uchun,
Besar ketgan ko‘z yoshlarning fig‘oni uchun,
Hayf o‘tayotgan umrlarning armoni uchun,
Va ROSTlikning kengliklarday osmoni uchun,
Shu osmonning men deb kelgan naysoni uchun,
Yuragimning Vatan degan sultoni uchun,
Botinimda bor bo‘g‘inim bir zirillaydi,
Yuragimda arslondayin SHE’R irillaydi,
Suyak sinib, tilim qonab SO‘Z yoziladi,
Yolg‘onlarning chin olovi chin bosiladi.
Bu lahzada yaqinlashmang, kuyasiz – cho‘g‘man,
Qolgan paytda tiriklarning safida yo‘qman.
***
Yomon o‘yinchoqman — tez buzilaman,
Netayki, qo‘lingga tushdim, qizaloq.
Qachon zerikasan, tashlab qo‘yasan,
Qachon ulg‘ayasan, ey, o‘yinqaroq?
Hamma murvatimni tutib, bidirlab,
Jonim og‘ritasan, chidab turaman.
Barmoqlaring tafti tanim yondirar,
Xohlasang, shiqirlab yig‘lab beraman.
Bilmaysan, bir kuni ulg‘ayish bordir,
Bilmaysan, ko‘zyoshlar hali botinda.
Bilmaysan — chin oshiq hamisha xordir,
Bilmaysan, vafo yo‘q erur ochunda…
Mayli, qo‘llarimni sindir, ayama,
Paxmoq sochlarimni yulib o‘ynagin.
Bidirlab, pichirlab, ko‘ksimni yorib,
Erinmay qiynagin, qiynagin…
Unga boqib turib dilga kelgay so‘z,
Ojiz hayotimdan shu nido qoldi:
Shu qizcha mayliga, nima qilsa ham
Qismatga o‘yinchoq bo‘lmasa, bo‘ldi?!
***
Otamning soyasi tog‘larga tushdi,
Onamning ohidan undi qizil gul.
Bir nido yarador qush bo‘lib uchdi,
Bor bo‘lsa, bir kelsin, Shodmonqul.
Bobolar kaftida qabardi tuproq,
Qabargan tuproqlar berdilar hosil.
Qo‘lda ayri aso – abadiy so‘roq:
Bor bo‘lsa, bir kelsin Shodmonqul.
Og‘alar ko‘zida qafasband yo‘lbars,
Nigohlari hasrat, yelkalari yo‘l.
Zindonda qolganlar Alpomish emas,
Bor bo‘lsa, bir kelsin Shodmonqul.
Qishda ham ketmasdan qoldi turnalar,
Ular turna emas, egachi, singil.
Sog‘inchdan jimirlab eridi qorlar,
Bor bo‘lsa, bir kelsin Shodmonqul.
Mezon torlariga dilni bog‘ladim,
Uzilgan barg chizar havoda bir yo‘l.
O‘zimni shu zayl uzoq yo‘qladim,
Bor bo‘lsa, bir kelsin Shodmonqul.
Konfutsiy haqida rivoyat
Konfutsiy choy ho‘plab, daraxt tagida,
O‘y surib bir o‘zi o‘ltirar edi.
Olam tashvishlarin, odam ishlarin
Bir-bir ko‘z oldiga keltirar edi.
Donishmand qoshiga keldi ayollar,
Boshida ro‘molmas, bir olam g‘avg‘o.
— Bizni qiynayapti ba’zi savollar
Bu boqiy so‘roqqa javob ber, dono.
Konfutsiy ko‘tarib vazmin boshini,
Ayollarga savol nigohin tikdi.
Ular boshladilar diydiyosini,
Donishmand jilmayib iztirob chekdi.
Xotinlar aytdilar: dunyo — notugal,
Mukammal emasdir taqdirning ishi.
Nechun bir erkakda uchta xotin bor,
Nega buni ayb deb aytmas hech kishi?
Axir bitta ayol, bitta erni deb,
Baxshida etadi butun hayotin.
Ammo ne sababdan bu nomard erlar
Ikki-uch ayolga berar sabotin?
Ayollar dunyoga farzand keltirib,
Umrin bitta erga tuhfa qilar — bas.
Bir erkak uch xotin olsa mayliyu
Nega ayol uch er qilish mumkinmas?
Donishmandning siyrak soqollarida
Bir kulgu titradi ushbu tilakdan.
Va yarqirab turgan uch piyolaga
Shoshilmay choy quydi bitta choynakdan.
Uchta piyolada xitoyi ko‘k choy
Uch dengiz singari lim-lim to‘lishdi.
Keksa Konfutsiyning qilgan ishidan
Ayollar tushunmay hayron bo‘lishdi.
Donishmand ishora qildi, shogirdlar,
Tag‘in keltirdilar ikki choynak choy.
Xotinlar hurpayib hayron turishdi,
Cholning harakatin sirin anglolmay.
Uch choynak, uch xil ta’m va uch xil choydan,
Bitta piyolani lim to‘ldirdi chol.
Ne tongki ayollar “dod” deb yubordi,
Ovozsiz javobdan bo‘lishdilar lol.
Va lekin haliyam dunyoda sir ko‘p,
Shamolday chuvillab yurar savollar.
Ana, o‘tiribdi Konfutsiy o‘ychil,
Lek endi bezovta qilmas ayollar.
